لزوم پایش آنلاین دما و رطوبت در محیط‌های آزمایشگاهی و الزامات استاندارد 17025

مقدمه

آزمایشگاه‌ها و محیط‌های علمی و تحقیقاتی به دلیل ماهیت عملکردشان، نیازمند رعایت شرایط استانداردهای متعددی هستند. این پارامترها تضمین‌کنندۀ عملکرد درست و دستیابی به نتایج معتبر هستند. در این میان، دما و رطوبت دو فاکتور مهم هستند که در نتایج آزمون تأثیر مستقیم دارند؛ به همین دلیل کنترل و پایش مداوم این دو فاکتور در محیط آزمایشگاهی، بسیار ضروری است.

دلایل اهمیت پایش و مانیتورینگ دما و رطوبت در آزمایشگاه و کنترل آن

به طور کلی از دو دیدگاه می‌توان به اهمیت کنترل دما و رطوبت در آزمایشگاه‌ها نگاه کرد:

1. در راستای معتبرسازی نتایج و نقش این دو فاکتور در آزمون‌ها.
2. به دلیل حفظ محیط‌ها، کیت‌ها، نمونه‌ها و غیره که به پایش نیاز دارند.

در مورد اول، تأثیر مستقیم دما به طور ملموس در بسیاری از آزمون‌ها مشخص است. به عنوان مثال، در مراجع علمی برای بسیاری از آزمون‌ها، بازۀ دمایی استاندارد تعریف شده است. از طرفی دیگر وسایل آزمایشگاهی از قبیل دستگاه‌های اندازه‌گیری، آنالایزرها، پروب‌ها و...، بیشتر مواقع، تابع شرایط دمایی هستند. بدیهی‌ست که قرار نگرفتن در بازه‌های یادشده، نتایج آزمون‌ها را غیرمعتبر می‌کند.

در مورد دوم، از دلایل اهمیت این موضوع، حفظ دارایی‌های جاری از قبیل کیت‌هاست که به دلیل ضرورت قرار گرفتن در شرایط محیطی مشخص، بهتر است با ادوات پایشِ آنلاین کنترل شود. به‌خصوص در زمان‌هایی که به دلیل حضور نداشتن کارشناسان یا خطاهای نیروی انسانی، شرایط محیطی از چهارچوب استاندارد خارج می‌شود، امکان رخ دادن خسارت‌های سنگین قابل تصور است.

نتیجه‌گیری

مطابق بند 5-3-2 استاندارد 17025، بیان شده است که:

آزمایشگاه باید شرایط محیطی را طبق مشخصات، روش‌ها و روش‌های اجرایی ذیربط یا در مواردی که بر کیفیت نتایج اثر می‌گذارند پایش، کنترل و ثبت کند. مثلاً باید به سترون بودن بیولوژیکی، گرد و غبار، اختلالات الکترومغناطیسی، تشعشع، رطوبت، تأمین برق، دما، سطوح صدا و ارتعاشات به‌صورتی که متناسب با فعالیتهای فنی ذیربط باشد توجه لازم معطوف شود. آزمونها و/یا کالیبراسیون‌ها باید در مواردی که شرایط محیطی به نتایج لطمه می‌زند متوقف شوند.

همچنین در پیوست ب-3 ذکر گردیده است که:

برحسب کاربرد مورد نظر ممکن است لازم باشد که برای الزامات فنی این استاندارد شرح کاربردهایی تهیه شود. تهیه این شرح کاربردها ممکن است به سادگی از طریق ارایه جزییات یا اضافه کردن اطلاعات دیگر به الزاماتی باشد که در هر یک از بندهای این استاندارد به طور عام ذکر شده است(مانند حدود ویژه برای دما و رطوبت آزمایشگاه).

موارد فوق نشان دهنده اهمیت مانیتورینگ آنلاین دما و رطوبت و الزام به کاری گیری آن در محیط های آزمایشگاهی است.